งานบุญประเพณีคีรีวงคต

ด้านศาสนา ประเพณีและวัฒนธรรมท้องถิ่น

ป่าคือ สิ่งมหัศจรรย์ของชุมชนแห่งนี้ ในการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากร ป่า นา น้ำ จัดการทรัพยากรเชิงบูรณาการ ประยุกต์ใช้บุญประเพณีคีรีวงคตเป็นปฏิทินวัฒนธรรมในทุกวันเพ็ญ ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๒ ของทุกปี ทั้งเป็นพื้นที่สร้างสรรค์ในการส่งเสริมความร่วมมือ ความสามัคคี สมานฉันท์ระหว่างสถาบันทางศาสนา ภาครัฐ เอกชน องค์กรชุมชน และประชาชนทั่วไปอย่างดี

 ประวัติความเป็นมา

ตั้งแต่ ปี พ.ศ. ๒๕๐๐ หลวงปู่ริม รัตนมุนี พระเกจิผู้มีภูมิปัญญาที่สูงยิ่ง ซึ่งได้เล็งเห็นเหตุการณ์ในอนาคต เกี่ยวกับปัญหาทรัพยากรธรรมชาติ ป่าไม้ ที่ดิน แหล่งน้ำสาธารณประโยชน์ ที่อาจเผชิญกับปัญหาการพัฒนาประเทศก็เป็นได้ จึงได้ริเริ่มประสานแนวทางศาสนธรรมกับประเพณีและวัฒนธรรมร่วมกับชุมชนท้องถิ่น ดำเนินการทำป่าชุมชนคีรีวงคตขึ้น โดยได้นำพาชาวบ้านทำป่าชุมชนผืนแรกชื่อว่า “ป่าชุมชนคีรีวงคต”เป็นพื้นที่แรกในตำบลทุ่งมน เนื้อที่ประมาณ ๖๕ ไร่ เพื่อประกอบกิจกรรมทางศาสนาโดยการจำลองแบบอย่างเขาวงกต ซึ่งเป็นเรื่องราวจากคัมภีร์พุทธศาสนา เรื่องพระเจ้าสิบชาติ มหาเวสสันดรชาดก โดยทำเส้นทางที่ซับซ้อน วก วน เพื่อเดินจงกรมปฏิบัติธรรม สมถะวิปัสสนากรรมฐาน และเจริญสติปัสนากรรมฐาน และประกอบกิจกรรมทางศาสนา

ในวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๒ หลวงปู่ริม รัตนมุนี จะพาญาติธรรมในท้องถิ่น มาร่วมกันปฏิบัติ สมถะวิปัสนากรรมฐานและการเจริญสติวิปัสนากรรมฐานพร้อมทำบุญต่ออายุ ณ สถานที่ป่าคีรีวงคตแห่งนี้ ทุกปี

และช่วงกลางคืนก็จะนำพาชาวบ้านไปจัดงานลอยกระทง ที่วัดอุทุมพร ตำบลทุ่งมน และทำพิธีกรรม ปังอ๊อกเปรี๊ยะแคหรือประเพณีไหว้พระจันทร์ เพื่อเสี่ยงทายฟ้าฝนฤดูกาลเพาะปลูกในปีถัดไป พิธีกรรมการอาบน้ำท่ามกลางพระจันทร์เต็มดวงในวันเพ็ญเดือน ๑๒ โดยเชื่อกันว่า หากใครได้อาบน้ำท่ามกลางพระจันทร์ในวันเพ็ญเดือน ๑๒ ในรอบปีซึ่งมีครั้งเดียว จะพ้นเคราะห์ พ้นโศก จะพบแต่ความโชคดี และอายุจะยืนยาว สุขภาพแข็งแรง ไม่มีโรคภัยมาเบียดเบียนตลอดปี และได้มีการดำเนินการมาตลอดจนกระทั่ง หลวงปู่ริม รัตนมุนี ท่านได้มรณภาพไปเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๒๘

หลังจากที่หลวงปู่ริม รัตนมุนี มรณภาพไปแล้ว ต่อมา พระมหาวีระกิตติวัณโณ เจ้าอาวาสวัดสะเดารัตนาราม ตำบลทุ่งมน อำเภอปราสาท จังหวัดสุรินทร์ ได้นำพาชาวบ้าน ญาติธรรม และประชาชนทั่วไปในตำบลทุ่งมนและตำบลใกล้เคียง ร่วมฟื้นฟูงานบุญคีรีวงคตนี้ขึ้นมาอีกครั้ง และยังคงบุญประเพณีคีรีวงคต โดยจัดพิธีทำบุญ บูชาครูหลวงปู่ บวชป่าเป็นประจำทุกปี เพื่อเป็นการสืบทอดในพิธีดังกล่าวตลอดมา

และหลวงปู่ริม รัตนมุนี ยังได้ให้ความสำคัญในด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม โดยพาชาวบ้านดำเนินการเรื่องป่าชุมชนขึ้น แห่งนี้เป็นพื้นที่แรกในตำบลทุ่งมน เริ่มจากเนื้อที่ประมาณ ๒๕ ไร่ ภายหลังเพิ่มเป็น ๔๐ ไร่ เรียกกันว่า “ป่าชุมชนคีรีวงคต” และกลายเป็นแบบอย่างการฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมป่าชุมชน ป่าครอบครัวและป่าหัวไร่ปลายนา ในเขตตำบลทุ่งมน และของจังหวัดสุรินทร์

ด้วยคุณูปการของหลวงปู่ริม รัตนมุนี ได้ตระหนักในการทำความดี และสำนึกในบุญคุณ องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งมน จึงได้เป็นหน่วยงานประสานความร่วมมือระหว่างแกนนำชุมชน กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และแกนนำองค์กรชุมชนท้องถิ่น องค์กรพัฒนาเอกชน เพื่อบูรณาการงานบุญประเพณีคีรีวงคต ให้เป็นแหล่งเรียนรู้เชิงบูรณาการแบบมีส่วนร่วมในตำบลทุ่งมน ทุกภาคีเครือข่ายจึงเข้ามามีส่วนร่วมในการสืบสานประเพณีอันดีงามนี้

ชีวประวัติ หลวงปู่ริม รัตฺนมุนี (แก้วกมล)

ส่งเสริมการสร้างจิตสำนึกประชาชน ด้านการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรท้องถิ่น และการยกระดับพัฒนาองค์ความรู้ท้องถิ่นมาประยุกต์ใช้โดยการมีส่วนร่วมของชุมชน

วัตถุประสงค์ในการฟื้นฟูงานบุญคีรีวงคต

๑. เพื่อการจัดทำเป็นแหล่งเรียนรู้จัดการทรัพยากรเชิงบูรณาการ ในการอนุรักษ์และฟื้นฟูทรัพยากรป่านาน้ำ บุญประเพณีคีรีวงคตเป็นปฏิทินวัฒนธรรมตำบลทุ่งมน

๒. เพื่อส่งเสริมความร่วมมือ ความสามัคคีสมานฉันท์ระหว่าง สถาบันทางศาสนา ภาครัฐ เอกชน องค์กรชุมชน และประชาชนทั่วไป ในการมีส่วนร่วมพัฒนาชุมชนท้องถิ่นและประเทศ

๓. เพื่อส่งเสริมให้ชุมชนมีความตระหนักในคุณค่าของป่าชุมชน และพัฒนาให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวและมีการดูแลรักษา บูรณปฏิสังขรณ์ สถานที่สำคัญทางศาสนาอย่างสม่ำเสมอ

  รูปแบบการดำเนินกิจกรรม

- การประกอบพิธีมงคลถวายบายศรีบูชาครูหลวงปู่ริม รัตนมุนี และประกอบพิธีเรียงหิน

- ทำบุญพระสงฆ์ อุทิศส่วนกุศล

- การบวชป่าส่งเสริมการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม

- การปล่อยปลาในเขตอนุรักษ์พันธุ์สัตว์น้ำ

- เวทีเสวนา องค์ความรู้และวัฒนธรรมชุมชน

- การแสดงเด็กและเยาวชน ได้แก่ เรือมอันเร การฟ้อนรำต่างๆ

- การดำเนินกิจกรรมทางวิชาการ ได้แก่ ประกวดวาดภาพระบายสี ประกวดคำขวัญ เวทีเสวนา